Er is veel discussie over de gezondheidseffecten van verzadigd vet. Hoewel meta-analyses niet laten zien dat verzadigd vet is geassocieerd met een verhoogd risico op coronaire hartziekten¹, toonden onderzoekers van Harvard en Unilever aan dat dit wel geldt voor bepaalde typen verzadigde vetzuren. Hoe hebben ze dit onderzocht en wat zegt de literatuur over verzadigde vetzuren in zuivelproducten?

De studie

Onderzoekers hebben gegevens van de Nurses’ Health Study en de Health Professionals Follow-up Study samengevoegd (n=115.782). Dit zijn twee grote Amerikaanse cohorten met een follow-up van 24-28 jaar waarbij de deelnemers (gezondheidsprofessionals) iedere vier jaar een vragenlijst over hun voeding kregen toegestuurd. De inname van verzadigd vet was gemiddeld 9,0-11,3 en%, waarvan het overgrote merendeel (>90%) bestond uit:

• Laurinezuur (C12:0)
• Myristinezuur (C14:0)
• Palmintinezuur (C:16:0)
• Stearinezuur (C18:0)

Uit de resultaten blijkt dat deze groep vetzuren is geassocieerd met een 18% verhoogd risico op coronaire hartziekten. Individueel lieten ze ook een verhoogd risico zien, behalve laurinezuur (te vinden in kokosolie). Er is berekend dat het vervangen van deze groep verzadigde vetzuren door meervoudig onverzadigde vetzuren, koolhydraten uit volkoren graanproducten of plantaardige eiwitten, het risico op coronaire hartziekten met 6-8% verlaagt.² Het vervangen door enkelvoudig onverzadigde vetzuren (te vinden in olijfolie) zou het risico niet verlagen.

Duiding van de resultaten

De vraag is wat deze resultaten voor de praktijk betekenen. We doen tenslotte geen verzadigde vetzuren in ons winkelwagentje, maar voedingsmiddelen. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de herkomst van die verzadigde vetzuren. De meeste verzadigde vetzuren krijgen we binnen met vlees en zuivel. Dat geldt ook voor de verzadigde vetzuren met ketens van 12 tot 18 koolstofatomen (C12:0 t/m C18:0). Zijn zuivel en vlees daarmee slecht voor het hart?

Zuivel

Om de studie in de juiste context te plaatsen is het interessant dat twee andere cohorten het tegenovergestelde hebben gevonden.^3,4 Verzadigd vet was daar geassocieerd met een verlaagd risico op (ischemische) coronaire hartziekten. Nadere analyses laten zien dat dit onder andere is toe te schrijven aan de verzadigde vetzuren uit zuivel, waaronder de oneven verzadigde vetzuren (C15:0 en C:17:0) en de groep verzadigde vetzuren met een korte tot middellange ketenlengte (C4:0-C10:0). Iedere 5 en% verhoging van verzadigd vet uit zuivel verlaagde het risico met 38%.⁴ Bovendien laten meta-analyses zien dat zuivelconsumptie niet is geassocieerd met een verhoogd risico op coronaire hartziekten.⁵ Er wordt eerder een verlaagd risico gevonden, zoals bij kaas.

Vlees

In Amerika wordt ongeveer 130 gram vlees per dag gegeten, waarvan bijna een kwart bewerkt is.⁶ We zien dat rood vlees niet is geassocieerd met een verhoogd risico op coronaire hartziekten, maar bewerkt vlees wel.⁷ Per 50 gram wordt een 42% verhoogd risico gevonden. In Amerika bestaat bijna een kwart van de vleesconsumptie uit bewerkt vlees. Dit kan ervoor gezorgd hebben dat bepaalde verzadigde vetzuren zijn geassocieerd met een verhoogd risico op coronaire hartziekten. Dit wordt ondersteund door een cohort waarin de verzadigde vetzuren uit vlees, maar niet uit zuivel zijn geassocieerd met een verhoogd risico.⁴ Het vervangen van 2 en% van deze vetzuren door verzadigde vetzuren uit zuivel zou het risico op coronaire hartziekten met 24% verlagen.

Figuur:Vetzuurprofiel van melk en vlees (rauwe biefstuk).⁸ In zuivel zitten meer korte- en middellange ketenvetzuren dan in vlees.

Conclusie

Hoewel de nieuwe studie van Harvard en Unilever laat zien dat een groep verzadigde vetzuren is geassocieerd met een verhoogd risico op coronaire hartziekten, laat de wetenschappelijke literatuur duidelijk zien dat dit niet geldt voor zuivel. Het geeft aan dat het belangrijk is om niet te veel naar voedingsstoffen te kijken, maar vooral naar voedingsmiddelen.

Referenties

1. de Souza RJ, et al. Intake of saturated and trans unsaturated fatty acids and risk of all cause mortality, cardiovascular disease, and type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis of observational studies. 2015 Aug 11;351:h3978.
2. Zong G, et al. Intake of individual saturated fatty acids and risk of coronary heart disease in US men and women: two prospective longitudinal cohort studies. 2016 Nov 23;355:i5796.
3. Praagman J, et al. The association between dietary saturated fatty acids and ischemic heart disease depends on the type and source of fatty acid in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition-Netherlands cohort. Am J Clin Nutr. 2016 Feb;103(2):356-65.
4. de Oliveira Otto MC, et al. Dietary intake of saturated fat by food source and incident cardiovascular disease: the Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis. Am J Clin Nutr. 2012 Aug;96(2):397-404.
5. Alexander DD, et al. Dairy consumption and CVD: a systematic review and meta-analysis. Br J Nutr. 2016 Feb 28;115(4):737-50.
6. Daniel CR, et al. Trends in meat consumption in the United States. Public Health Nutr. 2011 Apr; 14(4): 575–583.
7. Micha R, et al. Unprocessed red and processed meats and risk of coronary artery disease and type 2 diabetes–an updated review of the evidence. Curr Atheroscler Rep. 2012 Dec;14(6):515-24.
8. http://nevo-online.rivm.nl