Veel mensen weten wel hoe ze gezond moeten eten, maar het in de praktijk ten uitvoer brengen is lastig. Waarom is gedragsverandering zo moeilijk? En kunnen hulpmiddelen als een trillende vork en mindfulness helpen? Gedragswetenschapper dr. Roel Hermans en diëtist Netty van Kaathoven gaven hun visie tijdens de DCN Academy “Voeding, gedrag en leefstijl” op 15 april in Veenendaal.

Tekst: Angela Severs

Eetgedrag bestaat vooral uit aangeleerde en ingesleten gewoontes, die we automatisch doen zonder erbij na te denken’, aldus dr. Hermans, die als gedragswetenschapper deels werkzaam is bij het Voedingscentrum en deels bij de Radboud Universiteit Nijmegen en Universiteit Maastricht. Hermans: ‘Het veranderen van eetgewoontes kost daardoor veel tijd, energie en moeite. Mensen moeten opeens gaan nadenken over voedselkeuzes en een beroep doen op het rationele systeem. Aanpassen voelt bovendien niet fijn, omdat het oude gedrag comfort en plezier oplevert. Vaak krijgt het automatische systeem dan toch weer de overhand en vervallen mensen weer in hun oude gewoontes.’

Langzamer eten met trillende vork

Hermans ziet veel heil in zogenoemde persuasieve technologie, waarmee gedrag op een onbewuste en laagdrempelige manier in de goede richting gestuurd kan worden. Als voorbeeld vertelde Hermans over interventie-onderzoek dat hij had gedaan naar een trillende vork. Deze vork gaat trillen als mensen te snel eten. De vork detecteert het aanraken van de lippen en als er minder dan tien seconden tussen twee happen zitten, gaat de vork trillen en licht er een rood lampje op in het handvat. Het onderzoek van Hermans liet zien dat deze vork mensen kan helpen om langzamer te eten; ze nemen minder happen per minuut. Het effect werkt door op langere termijn: acht weken na het onderzoek aten deelnemers met een niet-trillende vork minder snel dan vóór het onderzoek. Bovendien waren ze een paar kilo afgevallen.

Mindful eten

Dat minder snel eten een gezonde eetgewoonte is, beaamt ook Netty van Kaathoven. Zij heeft ruim 40 jaar ervaring als diëtist en leefstijlcoach in haar eigen praktijk en schreef een boek over de methode die ze ontwikkelde: “Eten in aandacht”. De basis van de methode wordt gevormd door mindful eten. Van Kaathoven: ‘Te veel eten heeft meer te maken met hoe en waarom je eet dan met wat je eet. Daarom is het belangrijk om rustig en geconcentreerd te leren eten, alle zintuigen te gebruiken en langzamer te eten.’

Zelf je maag verkleinen

De methode van Van Kaathoven bestaat uit 8 trainingen. Eén daarvan is honger leren herkennen. Bij veel mensen is de maag zo uitgerekt, dat ze niet meer voelen wanneer ze honger hebben of verzadigd zijn. Volgens Van Kaathoven is het mogelijk om zelf je maag te verkleinen: ‘De maag is een spier. Als je 2 weken lang porties verkleint, “krimpt” de maag. Daardoor voelen mensen eerder wanneer ze genoeg gegeten hebben.’ Van Kaathoven werkt verder niet met verboden: ‘Alles mag, als je maar aandacht toevoegt. Heb je trek in een koekje? Ga er dan voor zitten en eet het in alle aandacht.’ Volgens Van Kaathoven werkt haar methode vooral goed bij emotie- en lijngericht eten en is het toe te passen door elke diëtist.